روانشناسی محیط
همانطور که میدانید معماری یکی از مهم ترین جنبه های زندگی انسان است. چرا که محیط روزمره ما و محیطی که در آن روزهای خود را سپری میکنیم تاثیر زیادی در کیفیت زندگی ما دارد؛ پس ما باید با بهره گیری از عناصر مختلف که در بالا رفتن سطح کیفیت محیط به ما کمک میکند بهترین طراحی و دیزاین را برای محل زندگی و کار انتخاب کنیم؛یکی ازاین عناصر، روانشناسی محیط (environment psychology) است.
روانشناسی محیط چیست؟
روانشناسی محیط از مباحث میان رشته‌ای در رشته های معماری،روانشناسی و بوم شناسی است که به بررسی روابط متقابل بین رفتار افراد و محیطِ پیرامونی آنها می‌پردازد. بسیاری از بزرگان این حوزه ها معتقدند روانشناسی محیط به معنی مطالعات روانشناختی رفتارها در محیط زندگی انسان هاست.
موضوعات مهمی که روانشناسی محیطی به آن می پردازد، نظریه ادراک، شناخت، مطالعه فرهنگ و روانشناسی اجتماعی است. روانشناسی محیط بیشتر به مواردی همچون استفاده از الگوهای خاص محیط، ارزش گذاری آنها و همبستگی عضویت در گروه های اجتماعی می پردازد.
دلیل استفاده از این علم در معماری و طراحی محیط چیست؟
درواقع همیشه و همه جا گفته شده هنر معماری یعنی روح بخشیدن به فضا و محیط پیرامونی و بالا بردن سطح کیفیت زندگی بشر است . استفاده از روانشناسی محیط درطراحی به ما کمک میکند تا بر اساس خلق خوی هر فرد بهترین ، امن ترین و راحت ترین فضا را از نظر آرامش ذهنی و روانی برای افراد خلق کنیم.
از عناصر زیر شاخه روانشناسی محیط میتوان به روانشناسی رنگ ها در محیط ، تاثیر میزان نور در فضای پیرامونی و استفاده از چیدمان صحیح و سازگار با روحیه افراد اشاره کرد که در این مقاله توضیحاتی را برای شما ارائه داده ایم.
روانشناسی رنگ ها در محیط
روانشناسی رنگ در واقع مطالعه و بررسی رنگ‌ها و تأثیر آنها بر ذهن، بدن و رفتار انسان است. رنگ‌ها خصوصیاتی دارند که می‌توانند انسان‌ها را تحت تأثیر خودشان قرار دهند. رنگ‌ها به قدری قدرت دارند که می‌توانند در تسکین برخی از دردها مؤثر باشند. البته توجه داشته باشید که تأثیر رنگ‌ها بسته به جنسیت، سن و فرهنگ افراد متفاوت است.
رنگی که روی یک بانوی مسن تأثیر مثبت دارد ممکن است برای یک آقای جوان هیچ تأثیری نداشته باشد. روانشناسی رنگ به قدری اهمیت دارد که توانسته در علوم مختلفی از جمله پزشکی، بازاریابی و برندسازی راه پیدا کند.
رنگ‌ها به طور کلی به دو دسته سرد و گرم تقسیم میشوند .رنگ‌هایی که در طیف آبی قرار می‌گیرند، به عنوان رنگ‌های سرد شناخته میشوند. در نقطه مقابل رنگ‌های گرم رنگ‌های هستند که در طیف قرمز باشند. به عنوان مثال رنگ آبی، بنفش و سبز که در طیف رنگ آبی هستند، رنگ‌های سرد و رنگ‌های قرمز، نارنجی و زرد که در طیف رنگ قرمز هستند، رنگ‌های گرم به حساب می‌آیند.
اولین مسئله‌ای که باید در روانشناسی رنگ مدنظر قرار دهید؛مخاطب‌شناسی است، یعنی مشخص کنید که مخاطب شما چه کسی است و چه خصوصیاتی دارد.
برای مثال برای طراحی بیمارستان ها از رنگ های آرامش بخش همچون سفید ، آبی روشن و سبز استفاده میشود زیرا باعث کاهش استرس و حال بد بیماران میشود و در روند بهبود آنها نقش بسزایی دارد.
و یا برای طراحی اتاق کودکان از رنگ های شاد و سرزنده نظیر قرمز، صورتی ، نارنجی ، زرد و … استفاده میشود زیرا حس سرزندگی تحرک و پویایی فضا را بالا برده و در روند رشد و خلق خوی فرزندان تاثیر گذار است.
تاثیر انواع رنگ ها در فضا
رنگ مشکی
رنگ مشکی عموماً نمایانگر غم و اندوه بوده به عنوان نشانه حالت منفی و استرس گونه شخص شناخته میشود. اما در حوزه معماری داخلی این مساله چندان صحت ندارد. از رنگ مشکی در معماری داخلی برای خلق برازندگی، ابهت و نقاط برجسته استفاده میشود. سیاه رنگی بسیار مهم و معتدل کننده است. این رنگ باعث سنگین شدن فضا و همینطور لوکس دیده شدن دکوراسیون داخلی میشود.
رنگ سفید
رنگ سفید، مخالف سیاهی و تاریکی است. رنگ سفید رنگی مثبت، نورانی و مهیج محسوب میشود و القاء کننده آرامش، صفا و آسایش است. رنگ سفید از نظر روحی تکانه‌های احساسی و ناامیدی را تسکین داده و نماد پاکی است. این رنگ با سردی و تمیزی همراه می شود؛ چرا که رنگ برف است. در دکوراسیون داخلی، سفید رنگی گشایش دهنده است. از لحاظ بصری، رنگ سفید باعث روشن دیده شدن و همینطور بزرگتر دیده شدن فضا میشود.
رنگ خاکستری
رنگ خاکستری هم عمدتا نشانگر حالت ترس و درماندگی در وجود شخص است. اما موضوع تاثیر رنگ در معماری داخلی کاملا خلاف این را اثبات می کند. خاکستری بهترین انتخاب برای خانه‌هایی با سبک طراحی مدرن و معاصر یا امروزی است. خاکستری بعنوان محبوب ترین رنگ خنثی شناخته میشود. این رنگ کمی از سفید گرم‌تر بوده و از رنگ قهوه‌ای نیز سردتر است.
رنگ سبز
رنگ سبز نشان دهنده حالت فعال و صلح طلبی در انسان است. همین شرایط در دکوراسیون داخلی نیز برقرار است. ﺍﺯ ﺭﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﺩﺭ ﺩﮐﻮﺭﺍﺳﻴﻮﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺛﺮ ﺁﺭﺍمش ﺑخش ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ. ﺭﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺳﺘﺮﺱ ﻣﯽگردد. بر اساس تحقیقات انجام یافته، ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻀﺎی ﮐﺎﺭی ﺳﺒﺰ ﺭﻧﮓ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﮐﻤﺘﺮ ﺩﭼﺎﺭ ﺩﺭﺩﻫﺎی ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮﺍﺭﺵ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.
رنگ آبی
یکی از سه رنگ اصلی چرخه رنگ، رنگ آبی است. رنگ آبی جزء رنگ‌های سرد می‌باشد. آبی یک رنگ مقدس، بخصوص در فرهنگ اسلامی است، همچون گنبد آبی مساجد و آسمان آبی که جایگاه فرشتگان و موجودات پاک است. آبی تیره، رنگ حقیقت و اعتدال می‌باشد. رنگ آبی محض، رنگ الهام بخشی، صداقت و معنویت است.
رنگ بنفش
بنفش نشانگر تعادل و شکیبایی فرد است. همین شرایط نیز در مورد دکوراسیون داخلی نیز برقرار است.البته بخاطر اینکه بنفش هم رنگی چشم گیر است معمولا در کنار رنگ های خنثی استفاده میشود تا فضا متعادل شود. هر چه تناژ رنگ بنفش به قرمز نزدیک تر باشد فضا انرژیک تر و هر چه به آبی نزدیک شود فضا آرام تر دیده میشود. بنفش تقریباً رنگی اسرارآمیز است که بسیاری از مردم علاقه فراوانی به این رنگ دارند.
رنگ صورتی
رنگ صورتی نشانگر شادی است. اما در دکورسیون داخلی طیف رنگی صورتی خیلی تاثیر گذار است. صورتی روشن حالتی بچه گانه دارد در حالی که صورتی تیره آرام تر و عاشقانه تر است. تمام صورتی‌ها رنگ هایی زنانه هستند به همین خاطر گزینه مناسبی برای متعادل کردن فضاهای تیره و مردانه بشمار می‌روند.
رنگ قرمز
ویژگی اصلی رنگ قرمز انرژی و گرما بوده و نشانگر حالت هیجان در انسان است. در معماری داخلی هم همینطور بوده و رنگی قوی و بشدت گیراست. کاربرد رنگ قرمز در دکوراسیون و در چیدمان ملزومات خانه، حس شادابی و طراوت را در فضای خانه به جریان می‌اندازد.
رنگ نارنجی
نارنجی نشان دهنده بی قراری است. رنگ نارنجی با سلامتی روان و دستگاه عضلات بدن ارتباط تنگاتنگی دارد. از نظر فیزیولوژیکی رنگ نارنجی دارای اثر ضد اسپاسم است و برای تمام انواع گرفتگی عضلات قابل استفاده می‌باشد. رنگ نارنجی ضربان قلب را بدون تغییر در فشار خون افزایش می‌دهد. این رنگ بر روی طحال و پانکراس تاثیر دارد و به جذب غذا و گردش خون کمک میکند.
رنگ زرد
زرد نشان دهنده تمرکز عمیق شخص است. زرد به راحتی شادی را القا میکند. این رنگ نماد خلاقیت، امیدواری، مثبت گرایی و احتیاط است. این رنگ با احساس انرژی زایی و تشویق در ارتباط است. در دکوراسیون داخلی، زرد رنگی شاد و انرژیک محسوب میشود. یکی از بهترین رنگ‌ها برای انرژیک نشان دادن دکوراسیون های سرد و خنثی (سفید، خاکستری و سیاه)، استفاده از رنگ زرد است.
رنگ قهوه ای
قهوه‌ای نشانگر ترس و اظطراب است. اما در دکوراسیون داخلی اصلا اینطور نیست. قهوه‌ای رنگ خاک زمین، درخت و گیاهان و همینطور سنگ‌ها است. این رنگ نیز رنگی خنثی محسوب میشود که برای آرامش بخشیدن و گرمی در فضا بسیار مناسب است.
تاثیرنور در فضا
«الله و نور السماوات و العرض»
خداوند نور آسمان ها و زمین است.
نور درواقع سرچشمه الهیت، بینایی و پاکی و روشناییست و درواقع انسان بدون نور با چشم مادی و فیزیکی خود بینایی ندارد و درواقع انسان هر آن چه میبیند را مدیون نور و روشنایی است .بنابراین نه تنها در کالبد فیزیکی فضا،نور تعیین کننده فضا، تعین کننده بینایی و تشخیص و تشخص فضاییست بلکه نور سیالیت فضا ،معنویت آن و تاثیرات مادی و معنوی کالبدی فضا را متاثر می نماید.
نورطبیعی
نور طبیعی در معماری ساختمان بسیار اهمیت دارد. خورشید منبع تامین نور طبیعی در ساختمان است و برای ایجاد نور طبیعی در معماری ساختمان مورد نیاز است. نور نه تنها نقش مهمی در ارزش گذاری بر عناصر معماری (روانشناسی محیط) دارد بلکه یکی از عوامل مهم تعیین کننده فضا نیز محسوب می شود نور در دگرگونی ماهیت فضایی و کالبدی تاثیری بسیار دارد.
از نظر روانشناسی باید در فضا حداکثر استفاده از نور طبیعی را به وجود آورد زیرا باعث رشد و پویایی و ایجاد گرمای طبیعی و صمیمت در فضا میشود.
نور مصنوعی
خداوند تعالی شب را برای آسایش و استراحت انسان قرار دادند. لذا از لحاظ طبیعی، در شب، انسان از نور طبیعی بهرمند نیست.
خداوند پتانسیل کشف نور مصنویی توسط انسان را بر روی زمین خلق نمودند و انسان در سال های دور توانست نور مصنویی را کشف و بهره برداری نماید. تلفیق نور مصنوعی و طبیعی در روز ایده ای جدید برای خلق فضاهای معماری با عملکرد های مختلف بوده است؛ که طبق هویت آنها میزان و شدت نور مصنوعی و شدت ترکیب آن با نور طبیعی ،نوع رنگ ، زاویه تابش و درجه تابش در آنها تفاوت میکند.
نور مصنویی یا همان برق شهری که امروزه کاربرد بسزایی در زیبایی و و دیزاین خانه ها دارد ؛ گزینه ی دیگری است که باید از نظر روانشناسی محیط به آن پرداخت.
یکی از خصوصیتهای نور مصنوعی که نور طبیعی این قابلیت را ندارد، انعطاف پذیری آن است که میتوان در مواقع به خصوص آن را کنترل کرد . نور اصلیترین عامل کیفیت، پویایی و سرزندگی فضای معماری است، هم از نظر مفاهیم کیفی و سمبلیک و هم از نظر کارکرد عملی، از جایگاه ویژه ای در میان عناصر تشکیل دهنده فضا برخوردار است.
انواع نور پردازی ساختمان
نورگیری شمال
فضاهایی که رو به شمال هستند نور مستقیم دریافت نمیکنند این نور،نوری پراکنده و بدون انعکاس یا سایه است که برای فضای تماشای تلوزیون،اتاق کار یا استراحت مناسب است.
در این طراحی برای نور پردازی باید از پنجره های بلند و عریض استفاده شود. برای به دست آوردن حداکثر مقدار نور مستقیم خورشید می توان از پنجره های بزرگ در جهت شمال استفاده کرد.
اما نور مستقیم در غذاخوری و نشیمن باعث سلب آرامش می شود.
نورگیری از شرق
این نور آرام بخش است و برای صرف صبحانه در اتاق خواب و اتاق مطالعه مناسب است.
نور صبح اشعه های ضعیف تری دارد و خنک تر است. نور جهت شرق در زمان مشخص سایه اجسام را از دور ایجاد میکند. از این سایه میتوانیم برای تزیین فضا استفاده کنیم. نور شرق در فضا با پراکنده شدن نور و گرما ایجاد میکند.
نورگیری از غرب
این نور در کشورما چنان مناسب نیست. در این نور پردازی فضاهای در معرض نور عمودی خورشید هنگام غروب آفتاب محافظت می شوند. با به اتمام رسیدن روز از شدت نور کاسته می شود ، اما انعکاس آن هنوز وجود دارد.
در تابش نور غربی ،فضاهای در معرض این نور باید از نور عمودی خورشید هنگام غروب آفتاب محافظت شوند.ئبا به اتمام رسیدن روز از شدت نور کاسته می شود اما انعکاس آن هنوز وجود دارد.فضای هایی که نور شرق یا غرب را دریافت میکنند به طور معمول در صبح یا بعد ازظهر دارای نورهای به وضوح چشمگیر هستند .
نورگیری از جنوب
نور طبیعی در ساختمان از جهت جنوب است. در جنوب به دلیل رنک زردی که دارد رنگ هارا گرم تر نشان می دهد و در اتاق نور سایه کنتراست اینجاد میکند. در دکوراسیون داخلی برای متعادل کردن گرمای نور جنوب بهتر از رنگ های سرد استفاده شود فضاهایی که کاربردی هستند بهتر است نور جنوبی داشته باشند.
تراکم در فضای داخلی
تراکم در فضای داخلی خانه و انواع محیط داخلی ، می تواند به معنای تعداد زیاد اجسام یا مبلمان در یک مکان باشد که ممکن است فضای آن به نظر شلوغ و پرپیچ و خم باشد. برای کاهش تراکم، می توانید از طراحی هوشمندانه ، مصرف بهینه تر فضا، انتخواب مبلمان کم حجم تر و استفاده از رنگ ها و نور مناسب استفاده کنید. همچنین ، بهبود سیستم ذخیره سازی و نظم دهی به اشیا نیز به کاهش تراکم فضا کمک می کند.
به طور کلی استفاده از این علم می‌تواند به افزایش سطح کیفیت زندگی ما کمک کند و تاثیر بسزایی در خلق و خوی ما داشته باشد.
محصولات ما در پالادیوم :
